Wat zijn de regels voor vergunningvrij bouwen onder het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl)?

Sinds 1 januari 2024 vervangt het Bbl het oude Bouwbesluit 2012. Gelden hier nog steeds de oude regels voor vergunningvrij bouwen?

Voorbeeld situatie

We nemen als voorbeeld een uitbreiding van 4,00 m diep op de begane grond tegen de achterzijde van een bestaande woning.
In dit geval is er sprake van een "Bijbehorend Bouwwerk".

Voorbeeld uit de brochure Vergunningvrij bouwen van het ministerie van BZK

Wat is de definitie van een bijbehorend bouwwerk?

Bij een woonbestemming wordt de woning beschouwd als het hoofdgebouw. Bijbehorende bouwwerken bij een woning kunnen uitbouwen of aanbouwen van de woning zijn, maar ook vrijstaande bijgebouwen (zoals een tuinhuisje) of bouwwerken met een dak (zoals een carport). Het gebruik van het bijbehorende bouwwerk moet in het geval van een aanbouw of vrijstaand gebouw en bouwwerk met een dak ondersteunend zijn aan het gebruik van de woning (bijvoorbeeld als garage, bijkeuken, tuinhuisje, (fietsen)berging of hobbyruimte).

Onderscheid tussen technisch en ruimtelijk deel

Bij het bouwen wordt onderscheid gemaakt tussen een technisch deel en een ruimtelijk deel.
A) Het technische deel van het bouwen omvat de fysieke aspecten van constructie, materialen en installaties die nodig zijn voor een bouwwerk.
B) Het ruimtelijke deel van het bouwen heeft betrekking op de plaatsing, de vormgeving en het gebruik van het bouwwerk in relatie tot de omgeving.

A) Vergunningvrij voor het technisch deel

Het bouwen van een bijbehorend bouwwerk is, op grond van artikel 2.25 van het Bbl, vergunningvrij voor het technische deel van het bouwen als het bijbehorend bouwwerk:

1. op de grond staat
2. niet hoger is dan 5 m
3. niet voorzien is van een verblijfsgebied op de tweede bouwlaag of hoger
4. niet voorzien is van een dakterras, balkon of andere niet op de grond gelegen buitenruimte, of
5. als gevolg van de bouwactiviteit geen hoofdgebouw is

Voorwaarde is wel, dat het bestaande hoofdgebouw met de daarbij vereiste omgevingsvergunning is gebouwd.

Voor alle andere gevallen is voor het technisch deel van het bouwen van een bijbehorend bouwwerk een bouwmelding (artikel 2.18, Bbl) of een omgevingsvergunning (technische) bouwactiviteit (artikel 5.1, lid 2, Omgevingswet) nodig.

Bouwwerk moet altijd voldoen aan het Bbl

Ongeacht of nu volgens een omgevingsvergunning, bouwmelding of vergunningvrij wordt gebouwd, een bouwwerk moet altijd voldoen aan het Bbl (artikel 4.3 en 4.21, Omgevingswet).

1. Artikel 4.3 schrijft voor dat de opdrachtgever draagt zorg draagt voor de naleving van de regels over de activiteit. Daaronder wordt ook degene verstaan die een bouwwerk laat bouwen door een ander.
   Dit houdt bijvoorbeeld ook in dat een opdrachtgever er voor zorgt dat eventuele werknemers of andere bedrijven die binnen de activiteit in opdracht deelactiviteiten uitvoeren de regels naleven. Dat geldt ook voor eventuele regels die als maatwerkvoorschrift over de activiteit zijn gesteld, en voor het bij de activiteit eventueel gebruiken van een gelijkwaardige maatregel.
2. Artikel 4.21 gaat over de eisen waar een vloerafscheiding aan moet voldoen. Dit het geval als de vloer 1 m hoger ligt dan een aansluitende vloer, het aansluitende terrein of het aansluitende water.

In het geval van ons voorbeeld van een aanbouw van 4,00 m diep, met een plat dak dat niet hoger ligt dan 30 cm boven de bestaande 1e verdiepingsvloer, voldoet dit aan de voorwaarden voor een vergunningvrij technisch deel.

B) Vergunningvrij voor het ruimtelijk deel

De gemeente is verantwoordelijk voor de bouwregels met betrekking tot bijbehorende bouwwerken. Deze lokale voorschriften zijn vastgelegd in het tijdelijke deel van het omgevingsplan.
Bij de inwerkingtreding van de Omgevingswet zijn er twee situaties waarin vergunningvrij bouwen voor het ruimtelijk deel van de bouwactiviteiten kan plaatsvinden:

1. Bouwactiviteiten die direct mogen worden uitgevoerd en niet hoeven te voldoen aan de ruimtelijke regels van het tijdelijke deel van het omgevingsplan (artikel 22.36, bruidsschat).
2. Bouwactiviteiten die direct mogen worden uitgevoerd, maar wel moeten voldoen aan de ruimtelijke regels van het tijdelijke deel van het omgevingsplan (artikel 22.27, bruidsschat).

a) Bouwactiviteiten die niet hoeven te voldoen aan de ruimtelijke regels van het tijdelijk deel van het omgevingsplan

Het bouwen, in stand houden en gebruiken van een bijbehorend bouwwerk of een uitbreiding daarvan is vergunningvrij voor het ruimtelijk deel van het bouwen als wordt voldaan aan de volgende voorwaarden:

1) Binnen een afstand van niet meer dan 4 m van het oorspronkelijke hoofdgebouw, is vergunningvrij bouwen toegestaan onder de volgende voorwaarden:

• Niet hoger dan 5 m.
• Niet hoger dan 0,3 m boven de bovenkant van de scheidingsconstructie met de tweede bouwlaag van het hoofdgebouw.
• Het moet functioneel ondergeschikt zijn aan het hoofdgebouw.

2) Op een afstand van meer dan 4 m van het oorspronkelijke hoofdgebouw zijn de volgende voorwaarden van toepassing:

• Het bijbehorende bouwwerk of de uitbreiding ervan moet hoger zijn dan 3 m en voorzien zijn van een schuin dak.
• De dakvoet mag niet hoger zijn dan 3 m.
• De daknok moet gevormd zijn door 2 of meer schuine dakvlakken, met een hellingshoek van niet meer dan 55º, waarbij de hoogte van de daknok niet meer is dan 5 m en wordt begrensd door de volgende formule: maximale dakhoogte [m] = (afstand daknok tot de perceelsgrens [m] x 0,47) + 3, en
• Deze moet functioneel ondergeschikt zijn aan het hoofdgebouw, behalve wanneer het gaat om huisvesting in verband met mantelzorg.

3) De oppervlakte van bijbehorende bouwwerken in het bebouwingsgebied mag niet meer zijn dan:

• 50% van dat bebouwingsgebied bij een bebouwingsgebied dat kleiner is dan 100 m².
• 50 m², vermeerderd met 20% van het deel van het bebouwingsgebied dat groter is dan 100 m² en kleiner dan 300 m².
• 90 m², vermeerderd met 10% van het deel van het bebouwingsgebied dat groter is dan 300 m², tot een maximum van in totaal 150 m² bij een bebouwingsgebied groter dan 300 m².

4) De uitbreiding moet zijn van, of gelegen zijn aan of bij een hoofdgebouw, met uitzondering van:

• Een woonwagen.
• Een hoofdgebouw met een vergunde beperkte instandhoudingstermijn.
• Een bouwwerk voor recreatief nachtverblijf door 1 huishouden.

De bovengenoemde voorwaarden zijn vastgelegd in artikel 22.36 van de bruidsschat.

Deze voorschriften komen overeen met de reeds bekende publieks brochure Vergunningvrij bouwen van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK). Deze is te downloaden via de volgende link. BZK+Publieksbrochure+vergunningvrij+bouwen_aanpassing_juli2018.pdf

Uitgesloten van vergunningvrije bouwwerken zijn bijbehorende bouwwerken die deel uitmaken van:

• gemeentelijke en provinciale monumenten als ook Rijksmonumenten
• een omgevingsplan waarin de functie-aanduiding 'rijksbeschermd stads- of dorpsgezicht' geldt voor de betreffende locatie.

b) Bouwactiviteiten die wél moeten voldoen aan de ruimtelijke regels van het tijdelijk deel van het omgevingsplan

Het bouwen van een bijbehorend bouwwerk of een uitbreiding daarvan is bij het in werking treden van de Omgevingswet vergunningvrij voor het ruimtelijk deel van het bouwen als aan de onderstaande voorwaarden wordt voldaan:

1. Het bouwen van het bijbehorend bouwwerk is in overeenstemming met de ruimtelijke regels uit bestaande instrumenten van de gemeente.
2. Het bouwen van het bijbehorend bouwwerk is in overeenstemming is met de onderstaande ruimtelijke regels uit de bruidsschat (artikel 22.27, onder a, bruidsschat):
   • op de grond staand
   • gelegen in achtererfgebied
   • op een afstand van meer dan 1 m vanaf openbaar toegankelijk gebied Klik hier voor uitleg over dit begrip (opent in popup)
   • niet hoger dan 5 m
   • niet voorzien is van een verblijfsgebied op de tweede bouwlaag of hoger, en
   • niet voorzien van een dakterras, balkon of andere niet op de grond gelegen buitenruimte.

Het bouwen van een bijbehorend bouwwerk is wel vergunningplichtig voor het ruimtelijk deel van het bouwen als:

• Het bijbehorend bouwwerk wordt gebouwd aan, op of bij een (voorbeschermd) monument. Dat geldt voor zowel gemeentelijke, provinciale als Rijksmonumenten.
• Het bijbehorend bouwwerk wordt gebouwd op een locatie met als in het omgevingsplan de functie-aanduiding 'rijksbeschermd stads- of dorpsgezicht', tenzij het bijbehorend bouwwerk op een gebouwerf aan de achterkant van een hoofdgebouw is gesitueerd en als dat gebouwerf ook deel uitmaakt van het gebouwerf aan de zijkant van dat hoofdgebouw niet naar toegankelijk gebied is gekeerd.

Alleen als voldaan wordt aan alle genoemde voorwaarden mag het bijbehorend bouwwerk zonder omgevingsvergunning worden gebouwd

Conclusie

Uitgaande van de aanbouw in onze voorbeeldsituatie kunnen we concludeerden dat deze in de meeste gevallen vergunningvrij gebouwd mag worden.

Stappenplan en toetsing via het Omgevingsloket

Via dit stappenplan kunt u controleren of het bouwen van het voorgenomen bijbehorend bouwwerk vergunningvrij is of niet.

Via het nieuwe Omgevingsloket kan een vergunningcheck worden gedaan van een bouwplan.